5 -2-2021



d

NIEUWS 


 

OEKRAINE:

'MET KERSTMIS WEER THUIS'
24-2-2023 - Het zijn haast gevleugelde woorden geworden: 'Met kerstmis weer thuis.' Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog (augustus 1914) klonk deze al te optimistische verwachting zowel aan Duitse als aan Engelse kant bij soldaten op weg naar het front. In de Tweede Wereldoorlog was hij eveneens te horen, in ieder geval in Engeland. In beide gevallen duurden de krijgsverrichtingen vele jaren, en wanneer nu (bijvoorbeeld in een oorlogsfilm) iemand 'met kerstmis weer thuis' zegt, weet de toeschouwer dat dit zeker niet gaat gebeuren.

Er zijn in moderne tijden maar weinig invasies geweest die tot een snelle afloop leidden. De Krimoorlog (1853-1856) duurde niet zo lang: tweeenhalf jaar. Een van de zeer weinige oorlogen die werkelijk kort was en in een overwinning voor de aanvaller eindigde (Duitsland), was de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871. Hij duurde 10 maanden. De Spaanse Burgeroorlog had een coup van dagen moeten worden, maar duurde drie jaar. De Koreaoorlog kende drie jaar strijd (1950-1953) gevolgd door een wapenstilstand die nog steeds geldt.

De Vietnamoorlog en de Afghanistanoorlogen waren lang aanslepende conflicten. De Jom Kipoeroorlog van 1973 was wel kort. Hij leverde door een verrassingsaanval in de eerste dagen overwinningen op voor Egypte en Syrie tegen Israel, dat de aanvallers daarna echter binnen enkele weken terugjoeg.

De Eerste Golfoorlog - het ontzet van Koeweit - duurde eveneens kort. De Tweede Golfoorlog - de bezetting van Irak - had een jarenlange nasleep. Ook de oorlog in Syrie is al een decennium lang gaande.

Historisch gezien is de oorlog in Oekraine, vandaag een jaar oud, helaas dus niet lang maar kort bezig.


TANKS...

EEN OORLOGSVOORSPELLING UIT 2017
Op 4 maart 2017 verscheen onderstaand verhaal op deze website.

door Hans Schoots, 4-3-2017 - In Zweden wordt de militaire dienstplicht heringevoerd, voor mannen en voor vrouwen. Noorwegen deed dit al eerder.

De reden is de toenemende activiteit van Rusland in en rond de Baltische Zee en de Oostzee. Daarbij gaat het niet alleen om de raketten die recent zijn opgesteld bij Kaliningrad en die ook Scandinavië kunnen treffen, maar ook om Russische onderzeebootoperaties in de Zweedse territoriale wateren en de bekende vliegtuigen die het luchtruim invliegen om te kijken of ze verjaagd worden.

Niet zo heel ver van Zweden liggen Esland, Letland en Litouwen, die aan Rusland grenzen. Rusland heeft weinig op met de onafhankelijkheid van deze NAVO-landen en mocht daar een conflict ontstaan, dan raakt Scandinavië daar gauw in betrokken. Zweden is geen lid van de NAVO, maar werkt er wel mee samen.

Nu rijst er toch een vraagje. In Nederland is het standpunt van minister van Defensie Jeannine Hennis dat de strijdkrachten geen behoefte hebben aan dienstplichtigen maar een professionele krijgsmacht willen zijn.

Een wetenschapper die net een boek over twee eeuwen dienstplicht in Nederland heeft gepubliceerd, heb ik in verschillende radioprogramma's horen zeggen dat zulke dienstplicht tegenwoordig achterhaald is, want het gaat niet meer om massalegers maar om modern wapentuig, cyberwarfare enzovoort.

Het is zeker waar dat er nog veel aankomt dat wij ons nu nog niet eens kunnen voorstellen, maar De Krim werd geannexeerd met groene mannetjes en in Oost-Oekraïne zijn nog altijd ouderwetse veldslagen gaande, waarin de tank een van de belangrijkste wapens is. De Russische grondlegers omvatten 395.000 man, onder wie 190.000 dienstplichtigen. Wat tegenwoordig ook een nieuwe relevantie heeft: voor het omvangrijke Turkse leger (cijfers zijn onduidelijk omdat een deel in de gevangenis zit) bestaat eveneens dienstplicht. (Lees verder na de afbeelding)

Tanks behoren tot de belangrijkste wapens in de oorlog in Oost-Oekraine.

Tot nu toe is in Nederland de politieke discussie alleen gegaan over een voorstel van het CDA om een sociale dienstplicht voor jongeren in te voeren, vooral om maatschappelijke verantwoordelijkheid te kweken. Of zouden Buma en de zijnen hiermee een ballonnetje oplaten voor een meer vergaand voorstel: het ook in Nederland uit de mottenballen halen van de militaire dienstplicht zelf? Die dienstplicht bestaat zoals bekend al, en binnenkort ook voor vrouwen, maar is na de Koude Oorlog opgeschort.

Wat als de spanningen op ons continent verder stijgen? Blijft de militaire dienstplicht dan werkelijk achterhaald? Op dit moment volgen de Nederlandse strijdkrachten een andere weg. Ze proberen voor allerlei taken zoveel mogelijk verbindingen aan te gaan met civiele partijen. Bijvoorbeeld door voor cyber-oorlogvoering samen te werken met burgerexperts.

Maar volstaat dat? Een willekeurig voorbeeld. De Koninklijke Landmacht heeft 100 Leopard 2-tanks aan Finland verkocht en had er daarna geen meer, maar least er nu een handjevol van de Duitsers. In de jaren tachtig had Nederland er nog meer dan 900. Stel dat er in nieuwe verhoudingen toch weer eens 100 worden gekocht of geleast. Het gaat er nu even om hoeveel mensen met de meest uiteenlopende vakkennis er nodig zijn om die operationeel te houden[... dat zijn er al gauw 5000 of nog veel meer]: er is ook in een moderne krijgsmacht gewoon veel menskracht nodig.

Alleen hopen dat er genoeg personeelsleden op advertenties afkomen lijkt dan geen sterke optie. De technici, de bemanningen, tot de medewerkers in de kantine en de administrateurs aan toe, ze moeten er gewoon zijn. Die vakkennis bestaat wel, maar grotendeels in de burgersamenleving. En dan zou het wel eens alles behalve overbodig kunnen zijn de noodzakelijke krachten de dienst in te halen. In het midden latend of militaire dienstplicht in Nederland nodig is of niet, dat hij achterhaald is, lijkt me in ieder geval onzin.

Aanvulling 9-3-2017. Misschien denkt u over een, twee of drie jaar, wanneer deze discussie volop actueel zal zijn, nog eens aan bovenstaand stukje. Een onderzoek onder jongeren wees trouwens uit dat velen onder hen het klimaat als ons belangriijkste probleem beschouwen - niet ten onrechte - maar ook is 50% van hen ervan overtuigd dat er een nieuwe oorlog in Europa komt. Het journalistenforum op Radio 1 deed er op 7 maart een beetje lacherig over. Ha, ha, ho, ho, die jongeren!

Ik ben geen jongere, maar laat ik ook eens een voorspelling doen, al hoop ik dat hij niet uitkomt. De kans dat wij binnen tien jaar in Europa in een oorlog verkeren die ook Nederlandse burgers treft, lijkt me fifty-fifty. In conflict met machten buiten de EU wel te verstaan. Misschien met het zwaartepunt in Oost-Europa en/of Zuidoost-Europa, maar met volledige, actieve deelname van Nederland als NAVO-partner.

- Tot zover een groet uit het jaar 2017 -

 

NOGMAALS SOUTH CAROLINA


Poststemmer tijdens de presidentsverkiezingen van 2020.

4-12-2022 – Op voorstel van president Joe Biden heeft de Democratische Partij zojuist verklaard dat South Carolina de eerste staat wordt in de Democratische primaries voor de presidentsverkiezingen van 2024.

Deze primaries zijn verkiezingen waarin leden en aanhangers van de Democratische Partij uitmaken wie de Democratische presidentskandidaat wordt. Ze vinden achtereenvolgens in alle staten plaats.

Traditioneel zijn Iowa en New Hampshire de eersten waar zulke voorverkiezingen worden gehouden. Zowel de Democraten als de Republikeinen beginnen hier al sinds mensenheugenis. Met als gevolg wel dat het standpunt over de ethanolsubsidie in Iowa, een elke vier jaar terugkerend lokaal thema waar de rest van de Verenigde Staten geen boodschap aan heeft, een kandidaat de das om kan doen.

Bidens eigen traject als presidentskandidaat bewijst al haast dat hij gelijk heeft met zijn voorstel. Hij deed het niet goed in Iowa en New Hampshire. In Iowa won Pete Buttigieg (onthouden voor 2024!) in New Hampshire Bernie Sanders. Maar deze witte staten wijken sterk af van het gemiddelde Amerika en zeker van de samenstelling van de Democratische Partij landelijk.

Joe Biden won in South Carolina (de vierde staat in de primaries, de derde is Nevada) met 48,4 procent, won pal daarop Super Tuesday en Super Tuesday II, zeilde daarna onbedreigd naar de overwinning in de Democratische Partij en versloeg vervolgens Donald Trump.

In South Carolina bleven de belangrijkste landelijke rivalen, Bernie Sanders (met 19,9 procent) en Elizabeth Warren (verwaarloosbaar) mijlenver achter. Daar was een reden voor: Sanders en Warren, die tamelijk ver links van Biden stonden, hebben met name onder de zwarte kiezers weinig steun, terwijl die in South Carolina en een reeks andere zuidelijke staten doorslaggevend zijn voor de Democraten.

Het is een misvatting dat zwarte kiezers wel automatisch op de linkervleugel zullen stemmen. Eerder steunden ze Bill Clinton, Hillary Clinton en natuurlijk Barack Obama, die naar verhouding ook gematigd is.

In de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2020 heb ik op deze website twee jaar een blog bijgehouden (zie onder), gebaseerd op zo'n veertig Amerikaanse media die ik min of meer dagelijks heb gevolgd.

Aanvang februari 2020 ben ik voor een reportage afgereisd naar Charleston, South Carolina, kort voor de Democratische primaries in die staat. Ik had er afspraken met enkele politieke wetenschappers. Kendra Stewart, tevens kiezersonderzoeker, en Gibbs Knotts, auteur van het boek First in the South: why South Carolina's presidential primary matters (met Jordan M Ragusa).

Stewart legde naar aanleiding van haar kiezersonderzoek uit dat de meeste zwarte stemmers niet zaten te wachten op experimenten, trouw bleven aan kandidaten van wie ze wisten wat ze eraan hadden, en dat de kandidaten van de Democratische linkervleugel bovendien weinig gevoel hadden voor wat de zwarte bevolking bezig hield. De meerderheid ging naar verwachting Biden kiezen. Dat bleek inderdaad het geval.

Knotts kondigde aan dat het weinig betekende dat Biden het in Iowa en New Hampshire vrij slecht had gedaan. South Carolina was veel belangrijker omdat de samenstelling van de bevolking er representatiever was. Het was 'first in the South': wat in South Carolina gebeurde, zou zich in de andere zuidelijke staten herhalen. Zijn voorspelling kwam uit.

Ik deed wat straatinterviews en bracht een bezoek aan de zwarte Emanuelkerk. Hier had in 2015 een 21-jarige racist negen mensen doodgeschoten en had president Barack Obama bij de herdenkingsplechtigheid Amazing Grace gezongen vanaf de preekstoel. Het was niet minder dan heilige grond. Zo goed als alle kerkgangers zouden op Biden stemmen, afgaand op wat er luid werd geroepen en gezongen. Niet in de laatste plaats door dominee Eric Manning, die tijdens zijn preek met steeds heftiger emotie sprak over Brother Joe. Zoals gezegd: Biden won in Charleston en de rest van de staat, in de andere zuidelijke staten en in de meeste andere staten waar nog primaries werden gehouden.


College of Charleston (South Carolina). In februari 2020 interviewde ik hier enkele politieke wetenschappers over de presidentsverkiezingen (foto hans schoots)


BLOG AMERIKAANSE PRESIDENTSVERKIEZINGEN 2020
Van december 2018 t/m 22 januari 2021 heb ik hier een blog bijgehouden over de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

De hele blog, nu overgezet op 174 pagina's in PDF, is via de volgende link te lezen of te downloaden:

COMPLETE USA2020-BLOG IN PDF

Leessuggestie: begin onderaan bij de vroegste entrees om zo de ontwikkelingen vanaf het begin te volgen.
Volledig gebaseerd op Amerikaanse bronnen. Zie ook: Bronnenoverzicht

Supported by grassroots donors.


__________________________________________

GEEN OPDELING VAN OEKRAINE
door Hans Schoots - 13-4-2022
- De onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland liggen stil, er is geen enkel uitzicht op een akkoord, Rusland voert de strijd in het oosten van Oekraïne op met een vernietigingsdrang die doet denken aan de zwartgeblakerde steden van Tjetsjenië en Syrië. Oekraïne, een ook door Rusland erkend onafhankelijk land, is slachtoffer van de onzinnige denkbeelden van Vladimir Poetin en zijn aanhangers. Dus bereidt Oekraïne zich voor op een legitieme verdediging in het oosten en in het zuiden tegen nog veel meer destructie en moorddadigheid van Russische zijde.

Intussen moeten wij in de Nederlandse media experts en 'experts' aanhoren die alvast hebben besloten dat Oekraïne de oostelijke landsdelen maar moet afstaan aan Rusland. Met zulke adviezen steken ze een land in oorlog een mes in de rug. Ze dragen er bij voorbaat een klein steentje mee bij aan een pro-Russische uitslag. Het is aan de Oekraïense regering en niemand anders te zijner tijd misschien te onderhandelen over dit onderwerp - of niet.

Dezer dagen hoorde ik een presentator aan een Oekraïense gast in de studio in volle ernst vragen of het niet beter was de Donbas aan de Russen te geven.

De gedachte dat we in tijden van oorlog maar gewoon gratis verder kunnen keuvelen naar het ons uitkomt, en alsof het geen consequenties heeft, is misplaatst.


ONDERHANDELINGEN: EERDER EEN KWESTIE VAN JAREN DAN VAN WEKEN


Na vijf jaar onderhandelen werd in 1973 het Parijse Vredesakkoord over de Vietnamoorlog getekend. De oorlog eindigde in 1975 (foto Robert L. Knudsen).

door Hans Schoots – 14-3-2022 – De berichtgeving over de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland na de Russische invasie heeft iets vreemds. De ene dag wordt er gemeld dat er vooruitgang wordt geboekt, de volgende dag is het o nee toch niet. De onderliggende gedachte daarbij is overduidelijk dat er misschien over een paar weken al resultaat kan zijn. Mogelijk is het, maar waarschijnlijk zeker niet. Ja, een paar dagen staakt-het-vuren om humanitaire reden is reëel.

De oorlog eenmaal begonnen, stopt gewoonlijk om drie redenen: het doel is bereikt, de oorlog is verloren of beide partijen zijn zo uitgeput dat ze het vechten eraan willen geven. Geen van deze drie is voorlopig van toepassing, voor Rusland niet, voor Oekraïne evenmin. Dit land heeft zich mentaal en ook zo goed mogelijk militair voorbereid op een lange belegering.

Er is nog een manier om ernaar te kijken. Vergelijk het eens met andere oorlogsonderhandelingen. De voorbeelden komen niet uit het heden, maar ze zijn van toepassing omdat het bijna altijd zo gaat.

Geval dicht bij huis, maar lang geleden: de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en wat spoedig de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd. Nadat deze oorlog in 1568 was begonnen, waren er voor het eerst onderhandelingen in 1575, in Breda. Na 41 jaar oorlog was er tussen 1609 en 1621 een Twaalfjarig Bestand. Vrede werd er pas gesloten in 1648: de Vredes van Munster en Westfalen.

Verder van huis, maar korter geleden. De Vietnamoorlog. De strijd tussen Noord- en Zuid-Vietnam was al jaren bezig toen in 1965 de eerste Amerikaanse troepen aan land gingen. De Amerikanen voerden al langer bombardementen uit op het noorden. In 1968 begonnen onderhandelingen tussen vooral Noord-Vietnam en de Verenigde Staten. In 1973 eindigden die met de Vredesakkoorden van Parijs. Amerika trok zich vrijwel helemaal uit Vietnam terug. Noord- en Zuid-Vietnam zetten de strijd voort tot 1975.

Het is verstandig bij het aanhoren van commentaren over onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland te beseffen dat – voor zover ze al plaats vinden – dat over jaren nog steeds het geval kan zijn.


DE BOM VAN KIM JONG-UN
Enkele eerdere bijdragen hierover Lees verder...


DONALD TRUMP TWITTERDE, ZIJN GENERAALS MAAKTEN BELEID

In zijn eerste jaar als president verliet president Trump zich nog grotendeels op zijn generaals, daarna niet meer. Lees verder...


LIVE FROM THE BATTLEFIELD

Oorlogscorrespondent Peter Arnett in Irak en Vietnam. Lees verder...

__________________________________________

BERT HAANSTRA - FILMER VAN NEDERLAND; HAANSTRA ALS SCHILDER EN FOTOGRAAF

Meer over Bert Haanstra: Lees verder...

In september 2021 is www.berthaanstra.nl na besluit van de beheerders Haanstra&Haanstra/ Hans Schoots off line gegaan. De meeste teksten en foto's van 2008 t/m 2021 zijn gearchiveerd in een PDF-document.

__________________________________________

JORIS IVENSBIOGRAFIE EN VEEL MEER

Over filmmaker Joris Ivens: Lees verder...

__________________________________________


NA STROMENLAND

[De diverse links volgen spoedig]

November 2018 - In april 2013 verscheen mijn boek Stromenland. De wereld rond de Westerschelde . Het bevatte een pleidooi voor meer toenadering over de Vlaams/Zeeuws-Vlaamse grens heen op het gebied van bedrijvigheid, arbeidsuitwisseling en wonen. Ik was niet de enige die er zo over dacht, al waren er op dat moment ook bestuurders die er niets voor voelden. Kortgeleden zijn de havenbedrijven van Gent, Terneuzen en Vlissingen over de grens heen gefuseerd tot het wat waardevermeerdering betreft derde havencluster van Europa en het tiende in overslagvolume.

Een andere belangrijke vraag in Stromenland was hoe aan de Westerschelde landbouw, natuur en scheepvaart (in alfabetische volgorde) met elkaar kunnen worden verenigd. Nadat de regering definitief had besloten de omstreden Hedwigepolder onder water te zetten, verloor Nederland zijn interesse voor de Westerschelde. Op de Zeeuwen en de deskundigen na natuurlijk. De luwte waarop in Stromenland werd gehoopt, lijkt inderdaad te zijn ingetreden, zodat er nu weer inhoudelijk in plaats van politiek over de perspectieven rond de Westerschelde kan worden gesproken. En dat gebeurt ook.

In Stromenland kwamen uitvoerig ingenieurs aan het woord die erop wezen dat de belangen van de Westerscheldenatuur beter gediend worden door een structurele benadering van de getijden, stromingen, zandverplaatsingen en bijbehorende ontwikkelingen in de Westerschelde (met voor de natuur als belangrijkste het zogeheten intergetijdengebied). Het gaat, zo zeiden ze, om 'de werking van het systeem'. In de Nederlandse en Europese politiek is natuurbehoud teveel gelijkgesteld met nú vierkante meters tellen. Al langer deden zulke inzichten de ronde, maar politieke of publieke aandacht was er niet voor. De Zeeuwse Commissaris van de Koningin Karla Peijs riep naar aanleiding van een rapport met deze strekking door Deltares, voorheen het Waterloopkundig Laboratorium: 'Waar bemoeien ze zich mee?'

Inmiddels heeft de Vlaams-Nederlandse Schelde Commissie (VNSC) in november 2013 de brochure Water, zand en slib in het Schelde-estuarium. Inzichten uit het Vlaams-Nederlandse onderzoek uitgebracht, waarin de structurele benadering wordt gevolgd. In juni 2014 organiseerde de VNSC een stakeholder-workshop over 'de werking van het systeem' en in 2017 maakt de VNSC een speerpunt van het bagger-en-stortbeleid, dat een bijdrage levert aan actieve beïnvloeding van het systeem in het estuarium, ook ten behoeve van de natuur.

In Stromenland werd de strijd rond de Hedwigepolder vergeleken met die rond de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt in de jaren zeventig. De overeenkomst was dat de actievoerders verloren, maar door hun verzet bijdroegen aan een drastische koerswijziging, die niet alleen een compromis was maar, zoals alle betrokken partijen spoedig concludeerden, tot een veel beter beleid leidde. in het Amsterdamse geval doordat de visie op de stadsontwikkeling veranderde, aan de Westerschelde door het inzicht dat de ontpoldering van de Hedwige geen structureel maar slechts incidenteel belang heeft voor de natuur in het estuarium.


DE BEKENTENIS VAN BORIS VAN DER HAM (D66)

In zijn boek De koning kun je niet spelen, toneelwetten voor kiezers en politici , deed voormalig D66-Tweede Kamerlid Boris van der Ham zomer 2014 een opmerkelijke bekentenis. Hij was een tijdlang woordvoerder in de Tweede Kamer voor economische zaken, natuur en milieu en schrijft terugblikkend op het jarenlange debat over de Zeeuwse Hedwigepolder:

'Wat een idiote afspraak om zo'n poldertje onder water te zetten. Voor zoiets kan toch een praktische oplossing worden gevonden? Wat zonde van de echte en vooral de onechte emoties.' Lees verder...


STROMENLAND 'BESTE GRENSOVERSCHRIJDENDE BOEK'

Uit 82 inzendingen heeft de jury van de Zeeuwse Boekenprijs 2013 tien boeken genomineerd. Daaronder is ook Stromenland. De wereld rond de Westerschelde.

Op 9 november 2013 werden de prijzen bekendgemaakt. De juryprijs ging naar Oek de Jong voor zijn roman Pier en oceaan. Vier boeken kregen van de jury een 'Accolade', waaronder Stromenland voor beste grensoverschrijdende boek. De publieksprijs ging naar Tinke Leene voor het Zeeuwse Knop Bakboek.


'DIT BOEK IS VERPLICHTE STOF VOOR ELKE ZEEUWSE POLITICUS'
Presentatie Stromenland in Middelburg

Op 19 april 2013 werd Stromenland. De wereld rond de Westerschelde gepresenteerd bij boekhandel De Drvkkery op de Markt in Middelburg.

Hoofdbestanddeel van het programma was een discussie over het boek tussen Willem van den Broeke (economisch historicus aan Roosevelt University College), Siem Buijs (voormalig Zeeuws Tweede Kamerlid) en de auteur. Moderator was Jan van Damme, boekenredacteur van de Provinciale Zeeuwse Courant .

Siem Buijs vond Stromenland verplichte stof voor elke Zeeuwse politicus: 'Het zet je aan het denken, dit boek, over wat Zeeland voor strategie kan ontwikkelen voor de toekomst, ten aanzien van de Westerschelde. Op dit moment is het over ons en zonder ons. Ik denk dat je het als Zeeuwse politiek naar je toe moet trekken en daarom vind ik dit verplichte stof. Waar ik van onder de indruk ben, is dat er zonder polarisatie of schuldvragen een globaal overzicht is vanuit alle invalshoeken. Een helikopterview.'

Voor een verslag van de discussie Lees verder...

Uit het voorwoord van Stromenland: Lees verder...

Het schrijven van Stromenland is mede mogelijk gemaakt door steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en het NIAS (Netherlands Institute for Advanced Studies in the Humanities and Social Sciences).

__________________________________________

ZWART EN WIT IN HET TILBURGSE UITGAANSLEVEN


Overdag in de textielfabriek, 's avonds naar de disco. Spinnerij Swagemakers-Bogaers ca. 1970 (foto Van Dusseldorp).

3 oktober 2021 - Het zijn de latere jaren zestig van de vorige eeuw in het Brabantse Tilburg. Een echte industriestad waar de textielfabrieken tot in het centrum staan. Een arbeidersstad dus, om precies te zijn van katholieke arbeiders. Aan de nieuwgebouwde westkant staat de Katholieke Hogeschool Tilburg, nu Tilburg University, waarvan de eerste voorloper al in 1927 werd opgericht, maar die pas een enigszins universitaire allure kreeg in de tweede helft van de jaren zestig. Overigens zonder dat dit veel invloed had op de stad als geheel. Van een overal zichtbaar studentenleven zoals we dat kennen uit bijvoorbeeld Utrecht of Leiden, was nauwelijks sprake. Veel studenten zaten in studentenflats vlakbij de hogeschool en dronken hun bier in studentenkroeg annex vestzaktheater Posjet om de hoek.

De sfeer in het Tilburgse uitgaansleven werd bepaald door de lokale bevolking. Die was voornamelijk autochtoon, blank c.q. wit. In de industrie werkten ook Italianen en Spanjaarden, en Molukse Tilburgers waren gewoon, maar niet-westerse 'gastarbeiders' uit Turkije en Marokko waren er pas sinds kort. Het waren er eerder honderden dan duizenden. Inwoners van Surinaamse herkomst waren er nauwelijks. Even later was er weinig reden meer voor arbeidsmigratie, aangezien de textielindustrie in tien jaar tijd bijna volledig verdween door buitenlandse concurrentie.

Hier gaat het mij om het Tilburgse uitgaansleven in de jaren waarin ik er zelf nogal intensief getuige van ben geweest: de jaren 1967-1970. Ik was er extra bij betrokken als disc jockey en als fotograaf van allerlei lokale en landelijke bands die in de stad optraden.

Een voor Nederland ongewone kant was de moeilijk grijpbare Belgische invloed ter plaatse. De stad lag op een steenworp van de grens en vooral: er werd graag op stap gegaan in Antwerpen: volgepropte auto, 's avonds heen, 's nachts doorhalen, volgende dag terug. Sommige Tilburgse dj's gingen er in de haven op jacht naar platen die nog niet in de winkels lagen.

Maar nu de zwarte en de witte muziek. Laat ik beginnen met wat ik zelf draaide in de Hills Club, een grote zaal achter café De Looijersbeurs op De Heuvel in het centrum van de stad. De disco heeft onder deze naam maar een paar jaar bestaan en ik heb er in 1968-1969 misschien een jaar gewerkt, drie avonden en een middag per week. Ik draaide de betere singles uit de Top Veertig, waar de Beatles en de Rolling Stones meestal bovenaan stonden, en verder zwarte soul en een beetje underground. De soulmuziek, al of niet uit de Top Veertig, schat ik op zo'n 40 procent van alles wat ik draaide. Aretha Franklin, The Supremes, The Four Tops, Otis Redding en de anderen kwamen elke dag voorbij. Dat was zo omdat het merendeels laag- of middelmatig opgeleide witte uitgaanspubliek een grote voorkeur voor zwarte soul had.

Ik moet eraan toevoegen dat ik bij mijn 'underground'-muziek ook de af en toe gedraaide zwarte blueszangers reken, zoals Muddy Waters en B.B. King. In de alternatieve kringen waartoe ik mezelf buiten 'werktijd' rekende, behoorden zwarte blues tot het standaardrepertoire. En dan vergeet ik nog bijna wat: de Hills Club was onder de naam Zaal De Looijersbeurs een voormalig 'vetkuiven'-bolwerk. Het publiek had uit Elvisfans bestaan, maar hield evengoed van andere rock 'n roll.

Elvis putte uit de zwarte en de witte muziek. Hij had in 1956 zijn eerste hit en eerste helft jaren zestig waren de zwarte artiesten Little Richard, Fats Domino en Chuck Berry in een Nederlandse provinciestad onder een lelieblank poplievend publiek al grote sterren.

Bij de Hills Club kwamen de oude vetkuiven niet meer, maar hun meisjes wel, zodat Chuck, Fats en Richard regelmatig werden gedraaid, al was Roy Orbison het meest populair, en beslist niet omdat Roy niet zwart was. Elvis draaide ik vrijwel niet - ten onrechte - daar heb ik eerder een stukje over geschreven in het blad Almost in Elvis.

Sommige studenten van nu schijnen het een hele kwestie te vinden dat er zowel zwarte als witte artiesten zijn. Er worden deftige studies aan gewijd, alleen zijn ze te rechtlijnig en hebben ze weinig met de realiteit van de muziekreceptie te maken.* Meer dan een halve eeuw geleden waren zwarte artiesten voor een doorsnee 'provinciaal' Tilburgs publiek van late tieners en twintigers met bescheiden opleiding volkomen vanzelfsprekend.

Met de soulmuziek was het anders dan met de rock 'n roll. Soul was en bleef zwart tot Amy Winehouse, maar was in Tilburg jarenlang favoriete (uitgaans)muziek van arbeidersjeugd en van 'kantoorpikkies', zoals wij hoger verhevenen met alternatieve voorkeuren hen noemden. De kantoorpikkies onderscheidden zich in werkelijkheid door een uitstekende smaak.

Waarbij ik me niet alleen baseer op mijn beperkte ervaring in voornoemde Hills Club. Ik kwam toen in al die tenten. Tilburg kende in de jaren zestig verschillende soorten uitgaansgelegenheden. Er waren tamelijk grote zalen voor zeg vijfhonderd mensen. Ze lagen achter een café of waren ontstaan als katholiek patronaatsgebouw. Je kon er dansen op live muziek. Vroeger hadden ze tamme dansorkestjes gehad, maar inmiddels speelden er vooral elektrieke popgroepen die bij de tijd waren, vaak ook landelijk bekende bands.

Dan had je discotheken waar de disc jockey de regie voerde, maar waar iedereen verder vooral boven de muziek uit stond te communiceren. De dansvloer werd gebruikt, maar was toch bijzaak. En dan was er de kleine versie hiervan: een café met disc jockey en een kleine dansvloer voor het geval dat. Overal was regelmatig soul te horen.

Er waren in Tilburg ook gelegenheden waar uitsluitend soulmuziek werd gedraaid omdat de witte bezoekers die muziek gewoon beter vonden, nergens anders om. Zelf ben ik ooit als dj ingevallen bij Scaramouche op de hoek van het Piusplein en de huidige Paleisring. Ik had er weinig aan mijn eigen platen, want hier moest van 's middags drie of vier uur tot sluitingstijd soul te horen zijn. Ook bij discotheek De Meulen op het NS-plein werd in die tijd voornamelijk of alleen maar soul gedraaid voor een vrijwel geheel wit publiek. In het boek Popmuziek in Tilburg 1960-2000 (p. 13) wordt vermeld dat in Club St. Tropez 'veel soul' wordt gedraaid.

Een verschijnsel dat ik toen nog niet kende, maar sommige van mijn collega's misschien al wel, was de Britse stroming die Northern Soul heette en die nog steeds een beetje voortleeft. Het was een beweging van Britse jongeren, vooral uit de industriesteden van Noord-Engeland, die helemaal opgingen in de vroege Amerikaanse zwarte soul.

Via zeelieden in Liverpool wisten dj's de meest obscure soulplaten, die soms in een totale oplage van maar een paar honderd stuks waren geperst, te bemachtigen. In de industriesteden waren grote afgeladen dancings waar uitsluitend soulmuziek klonk voor een wit publiek. En waar de dj de grote held was die een Amerikaans plaatje kon draaien dat niemand anders in Engeland had. Het onwaarschijnlijkste: een deel van het publiek was zo goed op de hoogte dat zo'n single meteen als iets bijzonders werd herkend. Prachtige tijden, toen doodgewone jongeren een passie voor muziek hadden, wie die ook had gemaakt.

* Een voorbeeld is Julian Schaap, Elvis has finally left the building.



DJ bij café-dancing Scaramouche in Tilburg 1968, naam helaas vergeten. Bovenop de stapel singles: Johnny Watson (later Johnny Guitar Watson), kant a: 'Nobody'/ kant b: 'Too late' (1968)(foto Hans Schoots)


NIEUW BOEK OVER THE KINKS

In november 2020 verschijnt bij Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum het definitieve Kinksboek in het Nederlands, geschreven door Dick van Veelen. Het bevat diverse foto's van The Kinks die ik in mei 1968 van hun optreden in de schouwburg van Sittard heb gemaakt.

Met de klok mee: Ray Davies, Peter Quaife, Dave Davies (foto's hans schoots, publicatie zonder toestemming verboden).


VAN FANFARE TOT SPETTERS
Studiejaar 2019/2020: voor mij als auteur was het leuk nieuws te horen dat mijn boek Van Fanfare tot Spetters. Een cultuurgeschiedenis van de jaren zestig en zeventig, in 2004 verschenen bij Uitgeverij Bas Lubberhuizen/Eye Filmmuseum, na al die jaren nog steeds verplichte lectuur is voor het derde jaar van de Nederlandse Filmacademie. Het boek is ook als collegestof gebruikt op enkele universiteiten en hogescholen.

De gedrukte uitgave is uitverkocht. De volledige digitale publicatie van het boek is in gebruik via academia.edu


RADIO-INTERVIEW OVER VAN FANFARE TOT SPETTERS

In het radioprogramma OVT (Online te beluisteren)

MENSEN VAN MORGEN IN LEUVEN
Op donderdag 31 mei 2018 gingen Geert Buelens en Hans Schoots in gesprek over de film Mensen van Morgen (Kees Brusse, 1964) in het M-Museum in Leuven. Dit in het kader van het programma De jaren zestig in beeld. Geert Buelens is de auteur van het nieuwe standaardwerk De jaren zestig, een cultuurgeschiedenis (2018), Hans Schoots is de auteur van Van Fanfare tot Spetters, een cultuurgeschiedenis van de jaren zestig en zeventig (2004).

_________________________________________________________


HANS MAGNUS ENZENSBERGER 90 JAAR


Enzensberger thuis (foto Tina Ruisinger)

20-11-2019 - Er zijn nogal wat historische gebeurtenissen te herdenken dit jaar, van de val van De Muur en de ineenstorting van het communisme in Oost-Europa tot Tiananmen. En er was de 90ste verjaardag van Hans Magnus Enzensberger op 11 november. De altijd oorspronkelijke Duitse auteur behoorde kort na de oorlog al tot de Gruppe 47 (zoals wij de Vijftigers hadden, had Duitsland de 47-groep), is essayist, dichter, schrijver van een aanzienlijk aantal boeken, oprichter van het meest invloedrijke theorietijdschrift van de Duitse jaren zestig, Kursbuch, oprichter van andere periodieken, oprichter van Die Andere Bibliothek en ga zo maar door. En denker die niet in een hokje past.

Mij is zijn concept van het 'secundair analfabetisme' bijgebleven. Secundair analfabeten kunnen wel lezen en schrijven, ze hebben onderwijs genoten, maar kiezen er bewust voor af te zien van de culturele verheffing die daar volgens de Verlichting op moest volgen. Dat streven heeft niet gewerkt, zei Enzensberger, en dat hoeft ook niet. Grappig was zijn beschrijving van de televisie als Boeddhistische Machine. Toen velen de tv met minachting afschreven, noemde Enzensberger hem onmisbaar als meditatie-instrument voor de burger. In zijn boek Ach Europa! schreef hij dat het continent een 'patchwork' moest zijn, een verband waarin elk land zijn eigenheid behoudt. Of Europa zou niet zijn. Wijze woorden, die nu actueler zijn dan ooit.

Kort na de val van de muur was ik bij Enzensberger op bezoek voor een interview dat in Vrij Nederland en het Vlaamse dagblad De Morgen is verschenen. Hij woont in een goed maar weinig pretentieus appartement in de Münchense wijk Schwabing, vlakbij de Englischer Garten. Het gesprek ging over Europa, over de vereniging van Duitsland, zijn voorspellingen over hoe het Duitsland verder zou vergaan (deels uitgekomen, deels niet). En het ging, ook ambachtelijk, over zijn boekenreeks Die Andere Bibliothek. Een unieke serie van belangrijke, moeilijk uit te geven boeken, die bovendien helemaal volgens het oude drukkers- en bindershandwerk werden gemaakt.

Ik ging dan ook kort daarop langs bij zijn drukker en uitgever Franz Greno in Nördlingen, een kleine stad boven Augsburg in Zuid-Duitsland. Met een volledig intacte ronde ommuring uit de Middeleeuwen paste deze plaats met een oude drukkersgeschiedenis helemaal bij Enzensbergers notie dat tradities van belang zijn, in ieder geval bij de uitgave van boeken. Urenlang legde Greno me uit hoe hij ze maakte: loodzetsel met losse letters, oude boekdruk en prachtige banden, zonder dat er iets protserigs aan was. Over elk boek dat verscheen kwam een aparte gratis prospectus uit. Zo gezien waren de prijzen van Die Andere Bibliothek heel aanvaardbaar (toen meestal 32 D-Mark).* Ik bracht verslag uit van mijn bezoek in NRC Handelsblad en Boekblad.

Hans Magnus Enzensberger heeft altijd wel iets zinvols te zeggen, of je het nu met hem eens bent of niet, en dat wij zijn negentigste verjaardag mogen meemaken, is vooral verheugend voor ons.

* Enzensberger bleef samensteller van Die Andere Bibliothek tot 2007, waarna de reeks onder andere leiding doorging. Vanaf eind jaren negentig werden de boeken in offset gedrukt, maar vormgving en boekbindkunst zijn nog steeds uniek.


30 JAAR NA TIANANMEN
Op 7 juni 1989, drie dagen na de onderdrukking van de studentendemonstraties op Tiananmen, gaf ik mijn commentaar daarop in De Groene Amsterdammer. Lees verder...


MARCELINE LORIDAN-IVENS (1928-2018)
Zie voor mijn in memoriam De Filmkrant


BEVLOGEN UITGEVER JAN METS OVERLEDEN


Jan Mets, ca. 2014 (foto hans schoots)

Op 22 juli 2017 overleed uitgever Jan Mets. Lees verder...


DE IVENSMYTHE WORDT WEER MET KRACHT VERBREID
24-1-2020 - bewerkt - Door 'diplomatie' van de Europese Stichting Joris Ivens te Nijmegen heeft de Nederlandse filmmaker Joris Ivens op 16 januari 2020 postuum een Vriendschapsmedaille gekregen van de Vietnamese regering. Of Ivens hem bij leven had aangenomen, zullen we nooit weten, maar er is gegronde reden daaraan te twijfelen.

Dat zit zo. In 1978 viel Vietnam Cambodja aan, waar het horrorregime van Pol Pot heerste. Dat was deels veroveringsdrang, met als gelukkige bijkomstigheid dat zo meteen de Pol Potkliek werd verjaagd. China steunde om geopolitieke redenen Pol Pot - Vietnam was te pro-Russisch - en had er voorjaar 1979 zelfs een oorlog tegen Vietnam voor over om de Cambodjaanse dictator te steunen. De Chinese troepen werden na een aantal weken door de veel meer ervaren Vietnamezen teruggejaagd over de grens.

Joris Ivens vond dit allemaal uiterst pijnlijk, maar bleef aan Chinese kant staan. Van de Chinese aanval op Vietnam zei hij niets, van het Pol Potregime evenmin. Hij bleef tot 1988 een jaarlijkse vaste gast in Beijing; in Vietnam is hij nooit meer geweest. Zoals bekend heeft hij in 1989 wel het neerslaan van de studentenprotesten op Tiananmen in een open brief aan Beijing veroordeeld. Dat was mooi van hem.

Al deze toestanden hebben noch de Ivensstichting, noch de Vietnamese regering weerhouden van hun Vriendschapmedaille. Een interessante gemeenschappelijkheid.

De Ivensstichting is na een recent paleisrevolutietje weer helemaal in het offensief. Het speelt zich allemaal af op kabouterniveau, maar toch. Even was er intern de mogelijkheid tot nuancering en matiging geopperd, nota bene door een prominent Gelders SP-lid. Maar de dwarsligger werd weggezuiverd. Ik heb de tendens naar re-politisering in de Ivensstichting eerder gesignaleerd in het boekje Ivenspolitiek uit 2016, met name in hoofdstuk 4: 'Regressie en re-politisering'.

Joris Ivens (1898-1989) wordt weer te vuur en te zwaard verdedigd. Wat heet? Een van de resultaten hiervan is de voornoemde Vriendschapsmedaille die op de Vietnamese ambassade in Den Haag postuum aan een ver familielid van het slachtoffer werd overhandigd. Ivens' echtgenote en zijn broers en zusters zijn allen overleden en kinderen had hij niet, zodat de partijen vrij spel hadden. Tegenwoordig is een Vietnamese vriendschapsmedaille onder omstandigheden best voorstelbaar, maar in dit geval is hij niet te waarderen.

'De oorkonde is getekend door president Nguyen Phú Trong en eert Ivens vanwege zijn solidariteit en hulp gedurende de zware oorlogsjaren, voor hereniging van het land en voor de vrede.'

Het zijn, zoals meestal wanneer het om Ivens en politiek gaat, verbloemende woorden. Ivens was niet voor de vrede maar voor de volksoorlog, net als de Noord-Vietnamese communistische partijleiding in Hanoi. In het Westen bestond een grote beweging die vrede in Vietnam nastreefde en protesteerde tegen de Amerikaanse oorlogvoering. Mooi. Maar dat was een heel ander soort vrede als die waar Hanoi toen het oog op had. Dat wilde door inzet van het Noord-Vietnamese leger, gesteund door zuidelijke guerrilla's, een verenigde communistische eenpartijstaat vestigen.

Joris Ivens las indertijd vol vuur ideologische traktaten van zowat alle Vietnamese communistische partijleiders en verklaarde dat we er allemaal van moesten leren. Over wat hijzelf het propagandawerk in Europa noemde, rapporteerde hij rechtstreeks aan diezelfde partijleiding. Deze 'Rapporten' kunnen gewoon worden nagelezen in de archieven.

Er zat geen licht tussen Ivens' politieke opvattingen en die van het Centraal Comité in Hanoi. Zijn slecht begrepen Vietnamfilm De 17de breedtegraad gaat over de 'volksoorlog', maar er komen vrijwel alleen partijfunctionarissen in voor.

Alle Hanoise beloften voor een hereniging van Vietnam in samenspraak met de bevolking van het zuiden zijn direct ingetrokken nadat Noord-Vietnamese tanks in 1975 door de hekken van Zuid-Vietnamese regeringsgebouwen in Saigon denderden. Er werd een nieuwe dictatuur in het zuiden gevestigd, honderdduizenden verdwenen met bruut geweld in kampen en nog eens 800.000 mensen probeerden met wankele bootjes te ontsnappen. In totaal vertrokken twee miljoen vluchtelingen. Vrijwel alle Nederlands-Vietnamese medeburgers behoren daartoe.

Je kunt je afvragen of Ivens anno 2020 nog wel prijs had gesteld op een medaille die bedoeld is ter herinnering aan zijn toenmalige trouw aan het regime. De onder het Sovjetstalinisme aan Ivens toegekende 'Wereldvredesprijs', en de Leninprijs die hij in Moskou ontving, waren al geen aanbeveling. Het waren immers geen filmprijzen, ze dienden ter waardering van zijn politieke werk voor de Sovjetunie. Hij was er zelf in zijn laatste jaren niet bepaald trots meer op. Ook van Vietnam nam hij afstand, om goede en slechte redenen.

Maar wat maakt het uit, wordt nu gedacht. In Hanoi, Beijing en Nijmegen blijft Ivens een instrument ten dienste van de daar vigerende belangen. En dit keer kunnen we vaststellen dat het niet Ivens' eigen schuld is.


GEOFFREY DONALDSONS AUSTRALISCHE JAREN
Filmhistoricus Geoffrey Donaldson (1929-2002) drukte zijn stempel op de Nederlandse filmgeschiedschrijving, maar kwam oorspronkelijk uit Australië. Over hem verscheen eerder het boek Geoffrey Donaldson: een leven voor de film, samengesteld door Egbert Barten (2013). Zijn Australische jaren bleven daarin onderbelicht. Op de website van het Geoffrey Donaldson Instituut staat nu een tekst om dat hiaat te vullen (in verkorte versie, zonder de bronvermeldingen). Geschreven door ondergetekende en voor een belangrijk deel gebaseerd op research van Egbert Barten. Lees verder…

________________________________________________________

THE SIXTIES: 50 JAAR TEGENCULTUUR


Hippies in het Vondelpark (Cor Jaring 1967)

Lees hier enkele van mijn artikelen over de Sixties.

DE BESTE FILM OVER 'MEI 1968' IS...
Louis Malle, Milou en Mai (1990)

ACHTTIEN IN 1968: DE TILBURGSE SCENE
Tilburgse underground, de bezetting van de Tilburgse Hogeschool (nu Universiteit Tilburg) en impressies uit het Tilburgse popwereldje (volg straks op de rechterkant van de pagina ook de links 'Intussen elders in Tilburg'). Lees verder...

BURGEMEESTER VAN DER LAAN NOEMDE ZIJN HOND PROVO
Burgemeester Van der Laan noemde zijn hond Provo, maar had verder geen commentaar. Lees verder...

DEBAT 'DE ERFENIS VAN PROVO' BIJ SPUI25
Heeft Provo echt zoveel opgeleverd? In het debatcentrum van de Univerisiteit van Amsterdam waren de meningen verdeeld. Lees verder...

DE JAREN VIJFTIG WAREN NIET SUF
Vond de stille revolutie in werkelijkheid plaats in de jaren vijftig? Lees verder...

CONSTANTS NEW BABYLON: INTENSIEVE VEEHOUDERIJ
Lees in Hollands Maandblad (juni 2016) mijn artikel over het jaren zestigvisioen van de Spelende Mens.


Constant, Schets voor hangende sector, 1964

__________________________________________________
DE CULTUUR VAN MADRID
Voor de reiziger die verder wil kijken dan de oppervlakte van de Madrileense cultuur is het boek Ongenaakbaar Madrid onmisbaar.

Redactie Arjen Fortuin en Hans Schoots, met bijdragen van een groot aantal prominente Spanjekenners uit Nederland en Vlaanderen.

'In Ongenaakbaar Madrid is de liefde voor Madrid voelbaar aanwezig... Een onweerstaanbare uitnodiging tot een bezoek aan de stad...' (Ger Groot in NRC Handelsblad)


ARISTOCRATEN, YVERAARS EN SLIJMGASTEN - IN TIEN STAPPEN DOOR DE FRANSE TIJD (1794-1815)

Lees hier het gratis online boekje door Hans Schoots.

Een overzicht van de Franse Tijd in Nederland in tien hoofdstukken - oorspronkelijk artikelen in Historisch Nieuwsblad. Op basis van de actuele literatuur, aangevuld met links naar andere gratis boeken online en radioprogramma's.


PARIJS NA DE BEVRIJDING
De Britse historicus Antony Beevor heeft terecht veel aandacht en veel lezers getrokken met zijn boeken over de Slag bij Stalingrad en de ondergang van Berlijn in 1945. Zijn Nederlandse uitgever heeft daarna ook een boek van hem uit 1994 in vertaling uitgebracht: Parijs na de bevrijding. Bedoeld wordt de bevrijding van Parijs in 1944, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Opnieuw een bijzonder lezenswaardig boek. Lees verder...


ÉMILE ZOLA: JOURNALIST IN OORLOGSTIJD
De Franse schrijver Émile Zola werd behalve van zijn romans bekend door zijn stellingname in de Dreyfuss-affaire. In tijd van oorlog werkte hij ook als verslaggever. Lees verder...


EEN DIERBAAR SCHIP
Met grote droefenis geven wij bericht van het verscheiden van M.S. Lanai, te water gelaten in 1980. Naar nu pas blijkt is het schip voor het laatst gezien in juli 2014, varend in noordelijke richting in de Straat van Malakka onder de naam Baltic Novel, geregistreerd op het Caraibische eiland St. Vincent. Na 34 jaar trouwe dienst was het waarschijnlijk op weg naar de sloop in India of Bangladesh. De Lanai was een van de zeeschepen waaraan ik een steentje, althans een stukje staal, heb mogen bijdragen op scheepswerf Van der Giessen-de Noord te Krimpen aan den IJssel. (tekst verder na de foto)

Het was een prachtig gestroomlijnd koelschip dat in de jaren 1979-1980 werd gebouwd voor het vervoer van fruit. In die tijd was ik bij voornoemde werf in dienst als ijzerwerker. Dat vak bestaat kort gezegd uit het volgens de bouwtekeningen op maat tekenen en branden van staalplaten en die samen lassen tot onderdelen van een schip, zoals de kiel, de dekken, tussenwanden, deuren enzovoort. Je werkte altijd samen met een vaste partner. Mijn maat was Peter. Hij kwam elke dag met een busje uit Alblasserdam, ik kwam elke dag met een busje uit Rotterdam.

Met z'n tweeën kregen we van onze opzichter opdracht de letters van de naam Lanai op de voorsteven te lassen. Die letters van staal waren een meter of anderhalf hoog en lagen al ergens klaar om door ons te worden opgehaald. Twintig minuten na aanvang werktijd hadden we ze gevonden in een bak in de lasloods. Daarna begonnen we met zoeken. Het werd een van onze weinige vrije dagen bij Van der Giessen-de Noord. Her en der vragend of iemand de letters had gezien, zwierven we op ons gemak over het bedrijfsterrein, tot we aan het einde van de middag uitkwamen bij de bak die we 's ochtends al hadden zien staan. De volgende dag lasten we de letters erop.

Normaal werd er overigens heel gestaag en geconcentreerd doorgewerkt, behalve door een stel Joegoslavische collega's dat om tien uur 's ochtends al in het kleedhok om 25 gulden per pot kaartte met een literfles Johnny Walker tussen zich in.

In ieder geval waren de schepen van Van der Giessen-de Noord van bovengemiddelde kwaliteit en de Lanai heeft vele jaren over de wereldzeeën gevaren met de door Peter en mij aangebrachte naam voorop. Toen bij de tewaterlating een mevrouw een fles champagne tegen de wand gooide en zei: 'Ik doop u Lanai,' dachten wij er anders over.


SYMPOSIUM 75 JAAR SPAANSE BURGEROORLOG
Op vrijdag 20 mei 2011 werd bij Spui25, debatcentrum van de Universiteit van Amsterdam, een symposium gehouden naar aanleiding van het feit dat 75 jaar geleden op 17-18 juli 1936 de Spaanse Burgeroorlog uitbrak. Deze strijd, die duurde tot 1939, geldt als aanloop naar de Tweede Wereldoorlog in Europa. De laatste tijd verschuift de interesse van historici naar Spanjes 'vooroorlogse' jaren: tussen 1931 en 1936 bestond in dat land even een moderne parlementaire democratie en de vraag klinkt waarom die ten onder ging.

Mijn lezing tijdens het symposium bij Spui25


ERIK VAN LIESHOUTS 'KUNST KRISE'
Bij de Berlijnse Galerie Guido W. Baudach is najaar 2011 het boek Erik van Lieshout, Kunst Krise Ivens Rietveld verschenen. Het is de tweedimensionale neerslag van Erik van Lieshouts installatie met dezelfde naam, waardoor eigenlijk een heel nieuw kunstwerk ontstaat. Aan het boek heb ik een tekst over filmmaker Joris Ivens en de Belgische mijnstreek de Borinage bijgedragen.

Voor meer historische achtergrond bij de verwantschap en het verschil tussen ontwerper-architect Gerrit Rietveld en Joris Ivens lees verder...



^