Guus Hiddink
Kim Jong Il
Een van de leukste reclamefilmpjes die ooit op de Nederlandse televisie te
zien zijn geweest, was een spotje van verzekeringsmaatschappij Delta Lloyd.
Het was eigenlijk een speelfilmpje, waarin je een jongeman ziet in een niet
nader omschreven totalitair land, die de volgende morgen met een bord in een
parade moet lopen. Hij besluit zich te verslapen. Wanneer de massa's in het
gelid langs het staatshoofd marcheren en allemaal hun bordjes omdraaien, komt
een portret van de Leider te voorschijn. Maar doordat onze jongeman afwezig
is, mist de dictator een tand.
Het Noordkoreaanse regime was zeer ontstemd over wat er aan de andere kant
van de wereld in het kleine Nederland op televisie te zien was. Voorjaar 2001
eisten de loopjongens van dictator Kim Jong Il vanuit de Noordkoreaanse ambassade
in Berlijn dat 'De Nederlandse Televisie' daar ten spoedigste een einde aan
maakte. Kim en zijn helpers waren bedroefd, want de strenge heerser uit het
filmpje leek een beetje op Kim zelf, en er waren net zulke mooie relaties
tussen de regeringen van onze landen tot stand gekomen. Wanneer dat spotje
nu maar verboden werd, was alles weer goed. Maar daar had in Hilversum en
Den Haag natuurlijk niemand oren naar, al is niet uit te sluiten dat het Ministerie
van Buitenlandse Zaken achter de schermen pogingen heeft gedaan om de gewraakte
spot geruisloos van de buis te laten verdwijnen. We mogen hopen dat Delta
Lloyd zich heeft verdedigd naar de geest van het eigen anti-dictatoriale spotje.
Het lijkt er wel op. In de zomer van het volgende jaar vonden in Zuid-Korea
de wereldkampioenschappen voetbal plaats, waar zoals bekend een hoofdrol was
weggelegd voor onze Guus Hiddink, die het succesvolle Zuidkoreaanse elftal
trainde. Delta-Lloyd maakte naar aanleiding daarvan een variant op het spotje:
wanneer de massa's hun bordjes omdraaien, ziet de heerser ditmaal niet zijn
eigen portret tevoorschijn komen, maar dat van.... Guus Hiddink. Geniaal!
De betrekkingen tussen film en dictatuur zijn nooit anders dan moeizaam geweest.
Filmkenner Josif Stalin bekeek de nieuwe werken van Sovjetregisseurs in een
eigen zaaltje in het Kremlin, in aanwezigheid van de makers zelf, die zich
tijdens de voorstelling sidderend afvroegen: Wordt het een Leninorde? Gaat
de film meteen op de plank? Staat de geheime politie straks voor de deur om
mij mee te nemen op een reis met onbekende bestemming? Je had ook nog Hitlers
'filmminister' Joseph Goebbels. Daar moest je vooral zo ver mogelijk vandaan
zien te komen wanneer je joods was, verder was hij heus ruimdenkend. In het
Cambodja van Pol Pot had je weer helemaal geen film. En nu duikt als een versleten
spook ineens Kim Jong Il op.
Deskundigen in speciale dienst zijn er ook altijd geweest. Toen Charles Chaplin
The Great Dictator maakte spraken de experts uit de Sovjetunie er schande
van dat hij grapjes maakte over zoiets ernstigs als het nazisme. De Sovjetunie
was geen land van grapjes. Tot Stalin dood was. Toen kreeg je fotomontages
waarop je het hoofd van deze betreurde leider zag met een rode fopneus. Noord-Koreadeskundige
Raymond Feddema van de Universiteit van Amsterdam nam in volle vrijheid een
wonderlijk standpunt in over de Delta Lloyd-affaire. Hij vertelde voor de
televisie dat het een schande was dat de verzekeraar grapjes maakte over zoiets
ernstigs als de mensonterende dictatuur in Noord-Korea. Daarom meende hij
in een merkwaardig verbond met de regering van datzelfde land dat het spotje
van de buis moest worden gehaald. Ook al omdat de Nederlandse kijkers anders
ten onrechte de indruk kregen dat je je tegen dictatuur kon verzekeren!
Jammer is wel dat die Noordkoreanen de zegeningen van de vrije nieuwsgaring
meteen van een kwalijke kant hebben moeten meemaken. Zij kenden dat hele
spotje immers niet. Tot de 'actualiteitenrubriek' Nova ze er eigener beweging
even een videootje van stuurde.
© Hans Schoots. Update van een column in de Filmkrant
van juni 2001.
